جهل بنی نضیر (قرآن)قرآن در مورد یهودیان بنی نضیر می‌گوید آنها، مردمی نادان و فاقد درک صحیح بودند، و به خاطر همین ترس بیشتر از مسلمانان می‌ترسیدند تا از خداوند. ۱ - نادانی بنی نضیر۱.۱ - مردمی نادانبنی نضیر ، مردمی نادان و فاقد درک صحیح بودند: هو الذی اخرج الذین کفروا من اهل الکتـب... «او کسی است که کافران اهل کتاب را در نخستین برخورد (با مسلمانان) از خانه هایشان بیرون راند!» لایقـتلونکم جمیعا الا فی قری محصنة او من وراء جدر باسهم بینهم شدید تحسبهم جمیعا وقلوبهم شتی ذلک بانهم قوم لایعقلون. «آنها هرگز با شما بصورت گروهی نمی جنگند جز در دژهای محکم یا از پشت دیوارها! پیکارشان در میان خودشان شدید است، (اما در برابر شما ضعیف!) آنها را متحد می پنداری، در حالی که دلهایشان پراکنده است این به خاطر آن است که آنها قومی هستند که تعقل نمی کنند! » (برداشت مزبور بر اساس این احتمال است که ضمیر جمع در «بانهم» به بنی نضیر برگردد.) ۱.۱.۱ - جهل عامل شکستراستی که قرآن در تحلیل مسائل بسیار دقیق و الهام بخش است، می گوید: "تفرقه و نفاق درونی" ناشی از"جهل و بیخبری و نادانی" است، چرا که" جهل" عامل شرک است، و شرک عامل پراکندگی، و پراکندگی سبب شکست، و به عکس"علم" عامل توحید در عقیده و عمل و اتفاق و هماهنگی است که آنهم به نوبه خود سرچشمه پیروزیها است. و به این ترتیب انسجام ظاهری افراد بی ایمان و پیمان وحدت نظامی و اقتصادی آنها هرگز نباید ما را فریب دهد، چرا که در پشت این پیمانها و شعارهای وحدت، دلهای پراکنده‌ای قرار دارد، و دلیل آن هم روشن است، زیرا هر کدام حافظ منافع مادی خویشند، و می دانیم منافع مادی همیشه در تضاد است، در حالی که وحدت و انسجام مؤمنان بر اساس اصولی است که تضاد در آن راه ندارد، یعنی اصل ایمان و توحید و ارزشهای الهی، بنا بر این هر جا شکست و ناکامی دامن مسلمین را بگیرد طبق آیات فوق دلیلش این است که از حقیقت ایمان فاصله گرفته اند و تا باز نگردند وضع آنها دگرگون نخواهد شد. ۱.۲ - ترس از مسلماناننادانی بنی نضیر، سبب ترس آنان از مسلمانان، بیش از ترس از خدا بود: هو الذی اخرج الذین کفروا من اهل الکتـب... «او کسی است که کافران اهل کتاب را در نخستین برخورد (با مسلمانان) از خانه هایشان بیرون راند!» لانتم اشد رهبة فی صدورهم من الله ذلک بانهم قوم لایفقهون. «وحشت از شما در دلهای آنها بیش از ترس از خداست این به خاطر آن است که آنها گروهی نادانند!» (برداشت یاد شده بر این اساس است که منظور از ضمیر در «صدورهم» تنها بنی نضیر باشد. ۱.۲.۱ - علت ترساین آیه شریفه جمله" و لئن نصروهم لیولن الادبار" را تعلیل نموده، بیان می کند که چرا در فرض یاری دادن فرار می کنند. می فرماید: علتش این است که منافقین از شما مسلمانان بیشتر می ترسند تا از خدا، و به همین جهت اگر به جنگ شما آیند در مقابل شما تاب مقاومت نمی آورند. این علت را با علتی دیگر تعلیل نموده، می فرماید: علت بیشتر ترسیدنشان این است که مردمی نادان هستند: " ذلک بانهم قوم لا یفقهون". و اشاره با کلمه" ذلک" به بیشتر ترسیدنشان از مؤمنین است، و معنایش چنین است: اینکه گفتیم از شما بیشتر می ترسند تا از خدا، علتش این است که مردمی بی شعورند، یعنی آن طور که باید نمی فهمند. و اگر حقیقت امر را می فهمیدند، دستگیرشان می شد که زمام امر به دست خداست، نه به دست غیر خدا، حال این غیر خدا چه مسلمانان باشند، و چه دیگران غیر از خدای تعالی کسی قادر بر هیچ عمل خیر یا شر و نافع و ضاری نیست مگر به حول و قوه او. پس منافقین نباید از کسی جز خدا بترسند. ۲ - پانویس۳ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۴۵۱، برگرفته از مقاله «جهل بنی نضیر». |